Thông điệp rất rõ ràng: Trì hoãn cảm giác thỏa mãn là nhân tố quan trọng để thành công. Điều này khuyến khích các giáo viên và các bậc cha mẹ trên khắp nước Mỹ mặc những chiếc áo in dòng chữ “Đừng Ăn Kẹo Marshmallow.”
Nhưng những bằng chứng mới cho thấy ta đã hiểu sai vấn đề.
Mặt trái của kẹo Marshmallow
Trong một chuỗi 5 nghiên cứu được công bố gần đây trong Personality and Social Psychology Bulletin, các nhà nghiên cứu Kaitlin Wooley và Ayelet Fishbach ở Trường Kinh doanh của Đại học Chicago phát hiện ra rằng: So với các phần thưởng được kỳ vọng, việc trải nghiệm phần thưởng trước mắt – ví dụ như thưởng thức hương vị của một món ăn tốt cho sức khỏe – dự đoán tốt hơn về mức độ bền bỉ của một người trong các mục tiêu như tập thể dục nhiều hơn, học lâu hơn, ăn uống lành mạnh hơn, kiên trì thực hiện mục tiêu năm mới hay duy trì sự thay đổi lối sống. Hóa ra, những mong muốn dài hạn như lọt vào danh sách ưu tú hay được thăng chức có thể tiếp thêm động lực cho ta để thiết lập các mục tiêu ban đầu. Nhưng sau khi xác định kỳ vọng tương lai của mình, việc nhắc nhở bản thân về những mong muốn đó lại kém hiệu quả trong việc giúp ta có động lực cưỡng lại cám dỗ trong nhiều tháng hay nhiều tuần – một điều cần thiết để đạt được mục tiêu.
Các nghiên cứu của Đại học Chicago cho thấy những người thành công khi làm điều gì đó mới mẻ không chỉ giỏi trì hoãn ham muốn mà còn giỏi tìm những cách khác để thỏa mãn bản thân cho đến khi họ đạt được mục tiêu lớn hơn. Thay vì cố tỏ ra vui vẻ trong lúc khổ sở đi bộ, người đạt được mục tiêu tập luyện nhiều hơn lại là những người chuyển sang nhảy Zumba hay đi bộ cùng với một người mà họ thích trò chuyện mỗi ngày. Những sinh viên quyết tâm nhất không phải là những người liên tục hy sinh cảm giác thỏa mãn bằng cách tưởng tượng ngày mà họ cuối cùng cũng trở thành nhân viên ngân hàng đầu tư. Họ là những sinh viên tập trung vào cảm giác thỏa mãn sau mỗi lần tích lũy được kiến thức mới, hay cảm giác tự hào mỗi khi giở sách chứ không phải khui bia. Điều này cũng giải thích khám phá của Teresa Amabile và Steven Kramer rằng chỉ số dự đoán tốt nhất về mức độ trách nhiệm với công việc chính là hiện tượng mang tên “nguyên lý tiến trình.”
Ở công ty, ta lao vào các dự án đầy thách thức không chỉ vì sếp đối xử tốt với ta hay vì ta nghĩ dự án đó sẽ giúp tiền lương tăng thêm một bậc. Hơn hết thảy, mọi người chuyên tâm vào công việc khi họ cảm thấy mình đang có tiến triển trong một dự án quan trọng. Nghiên cứu của Đại học Chicago cho ta biết lý do vì sao. Bằng cách lập ra và đạt được những mục tiêu nhỏ ngắn hạn, ta có thể tận dụng cảm giác thỏa mãn tức thì và liên tục – điều cần thiết để duy trì động lực cho mục tiêu dài hạn. Trong khoa học về sự thỏa mãn, tận hưởng quá trình thật sự quan trọng hơn hình dung về đích đến. Vậy nghĩ lại, chẳng phải đây mới chính là điều mà Walter Mischel đã thật sự phát hiện ra sao?
Đổi kẹo Marshmallow
Những đứa trẻ thành công vượt qua Bài kiểm tra kẹo marshmallow trong nghiên cứu của Mischel ở Stanford và ở Nam Bronx là những đứa trẻ làm bản thân phân tâm khỏi món kẹo hấp dẫn ngay trước mắt. Các em phân tán sự chú ý của bản thân như thế nào? Bằng cách thầm hát một bài hoặc chơi một trò chơi trong đầu. Điều các em không làm chính là ngồi đó và nhìn chằm chằm vào viên kẹo, hay cố gắng dùng đến khả năng tự kiểm soát hay kỷ luật cá nhân một cách vô ích. Vì vậy ta cần phải hỏi bản thân: Liệu “trì hoãn cảm giác thỏa mãn” có thật sự là điều mà những đứa trẻ thành công đã làm không, hay các em chỉ thay thế nguồn đem lại cảm giác thỏa mãn – chuyển sự tập trung từ thứ mang đến sự thỏa mãn trong tương lai (có thêm nhiều kẹo) sang thứ làm các em thỏa mãn lập tức ở hiện tại (hát và chơi)?
Khi nói rằng những đứa trẻ và người lớn thành công đã “trì hoãn cảm giác thỏa mãn” tức là ta đã không hiểu đúng vấn đề. Khi tập trung vào việc “không ăn kẹo marshmallow”, ta ngụ ý rằng người thành công là người giỏi chịu đựng khó khăn vất vả để theo đuổi một lợi ích họ kỳ vọng nhận được trong vài ngày, vài tuần hay vài năm sau. Trong suốt quá trình chịu đựng, họ mặc kệ mọi yếu tố đem lại cảm giác thỏa mãn trong cuộc sống. Khi áp dụng lối tư duy này lên con cái, nhân viên hay bản thân mình, ta xem cuộc sống là lựa chọn giữa (a) Chịu đựng ở hiện tại, thành công ở tương lai; hoặc (b) Tận hưởng hiện tại dù phải hy sinh tương lai. Phải chăng đây chính là lý do khiến nhiều người nhanh chóng thay đổi cảm giác của họ? Mới phút trước họ cảm thấy tội lỗi vì không thể kiên trì theo đuổi mục tiêu, nhưng phút sau lại có cảm giác tội lỗi tương tự vì không thể “tận hưởng hiện tại”. Dù lựa chọn thế nào, bạn vẫn thua. Nhưng đó là điều thú vị trong các nghiên cứu của Đại học Chicago. Qua đó ta thấy rằng lối tư duy “khổ trước, sướng sau” không hẳn là lựa chọn đúng. Bí quyết thành công trong bài kiểm tra kẹo mashmallow của cuộc đời và sự nghiệp không phải là trì hoãn cảm giác thỏa mãn, mà là khám phá cảm giác thỏa mãn trong mọi tình huống. Bí quyết chính là hãy tận dụng khả năng vô hạn của trí não con người: Khả năng tìm kiếm và tập trung vào những nguồn mang lại cảm giác thỏa mãn nho nhỏ trong bất kỳ hoàn cảnh nào.
— HR Insider / Theo TamlyBlog —
Bài viết dành riêng cho thành viên của HR Insider.
