“Hội chứng kẻ mạo danh – tự ti trong mọi công việc”, hiểm họa khó lường nếu không chú ý

Hiểu sao cho đúng về hội chứng “kẻ mạo danh”?

Theo InPsychOut hề, “Imposter Syndrome” hay còn gọi là hội chứng kẻ mạo danh, một trạng thái tâm lý quá quen thuộc hiện nay. Người có hội chứng này có xu hướng thuyết phục bản thân rằng mình không thông minh, hay sáng tạo, tài năng như những gì biểu hiện, họ thậm chí còn chờ mong người khác phát hiện và chỉ ra sự thiếu sót của mình. Khi suy nghĩ này cứ lặp đi lặp lại như một vòng tuần hoàn khép kín, hội chứng kẻ mạo danh có thể dẫn đến mức độ lo lắng và trầm cảm cao không ngờ. 

Nói cách khác, hội chứng này xảy ra ở những cá nhân luôn đạt thành tích cao trong việc học tập, công việc hoặc có những thành tựu lớn, nhưng bên trong nội tâm liên tục phải đấu tranh với nỗi nghi ngờ bản thân. Họ không xem khả năng làm việc với hiệu suất cao của họ như một năng lực thực tế, thay vào đó họ tự nhìn nhận và đánh giá sự thành công của mình phụ thuộc quá nhiều vào các yếu tố ngoại cảnh như là may mắn, hoặc sự giúp đỡ từ người khác. Đối với họ, mỗi lần thất bại, hoặc phạm sai lầm, là bằng chứng rõ ràng về sự thiếu sót trầm trọng của bản thân và cảm thấy không xứng đáng với những gì họ đáng lẽ được công nhận. Biết nghi ngờ bản thân, tuy không xấu, nhưng quá nhiều thì lại không tốt. Nếu biết điều tiết chúng một cách chừng mực sẽ giúp bản thân mỗi cá nhân tự đánh giá thành tích và đề cao tiềm năng một cách khách quan. Ngược lại như đã đề cập, nếu đã quá nghi ngờ năng lực của mình, điều này sẽ có tác động tiêu cực đến việc tự nhận thức về bản thân đấy. 

Trong cuốn sách của Connson đã chia sẽ khá đầy đủ về thực trạng hội chứng trên, đồng thời cũng đưa ra những hướng tiếp cận để giải quyết vấn nạn này. Sau đây sẽ là 3 bài học cơ bản nhất được đề cập đến:

Điều 1: Những suy nghĩ tiêu cực, chúng buộc phải dừng lại!

Tại một thời điểm nào đó, có lẽ bạn đã từng nói với lòng rằng “hãy giả vờ như thể mình làm được… cho đến khi bạn làm được”. Nói cách khác, hãy tự tin ở bên ngoài và cuối cùng bạn sẽ cảm nhận được điều gì đó đúng ở bên trong. Nhưng chuyện gì sẽ xảy ra nếu trong đầu bạn cứ vang lên một “giọng nói” rằng bạn chẳng lừa được ai cả? Điều đầu tiên cần làm ngay là giải mã xem “giọng nói” đó muốn gì ở bạn, chỉ như vậy bạn mới có cơ hội thay đổi chúng. Nếu nó khiến bạn nghĩa rằng “Tôi là một kẻ thất bại”, bạn nghe theo thì chắc chắn sau một khoảng thời gian nhất định bạn sẽ thất bại. Hãy dừng lại và lập tức thuyết phục “giọng nói” đó, khiến nó phải thốt lên rằng “Tôi vẫn đang học hỏi, và tôi chắc chắn làm được”.

Connon cho biết thêm, tuy hiệu quả có thể không thể hiện rõ ngay lập tức. Đối với bản thân mỗi người, sẽ có một số thất bại phải cần vài năm để nỗi đau đó tan biến. Nhưng chúng là đủ để mình nhận lại được một bài học từ nó. Bạn càng chấp nhận thất bại, cũng như xem đó như là kinh nghiệm đáng để học hỏi , thì bạn càng ít sợ thất bại. Cuối cùng khi bạn càng ít sợ thất bại, bạn càng sẵn sàng thử thách bản thân và phát triển mình hơn bao giờ hết.

Điều 2: Tận dụng 101% sức mạnh của giọng nói

Khi bước vào chuẩn bị cho một bài thuyết trình, bạn thường tập trung vào những gì bạn sẽ nói và hình thái bạn trông như thế nào. Nhưng bạn có thường xuyên nghĩ về cách mình phát âm không? Chú ý đến chất lượng giọng nói của bạn, chẳng hạn như âm sắc, cao độ, khoảng dừng và âm lượng, có thể khiến bạn trở thành một người diễn thuyết hấp dẫn và mạnh mẽ hơn. Thực hành đọc một đoạn trích dài ba phút từ một bài thuyết trình (hoặc đoạn văn trong một cuốn sách) ba lần và ghi âm lại mỗi lần thử. Đầu tiên, hãy nói càng đơn điệu càng tốt, sau đó nâng lên một cách kịch tính (thay đổi cường điệu và tự đề cao bản thân hơn). Và cuối cùng, nói với một cường độ và tone giọng biểu cảm trong một vài câu giữa bài diễn thuyết.

Bài tập này ban đầu sẽ khiến bạn cảm thấy không thoải mái. Bởi lẽ, điều bạn muốn là khiến lời nói nghe hấp dẫn và mang tính tương tác hơn, chứ không muốn phải ở trong vùng an toàn của bản thân quá lâu. Thông qua cách này sẽ giúp bạn nhận ra đâu mới là giai điệu lý tưởng mà mình luôn tìm kiếm. Nếu bạn từng là một diễn giả với tone giọng đơn điệu, thì sau khi áp dụng bài tập trên bạn sẽ nhận thấy rằng giọng nói mình “cực kỳ thu hút”, kèm theo đó là một mức độ biểu cảm thăng hoa. Hãy tiếp tục gửi các bản ghi âm cho bạn bè hoặc đồng nghiệp của bạn để nhận phản hồi từ họ.

Điều 3: Trau dồi “trí tuệ văn hóa” của bạn.

Văn hóa là một tập hợp các quy tắc bất thành văn về cách chúng ta nên suy nghĩ và hành động, và nó khác nhau trong từng bối cảnh. Bạn có thể nhận thấy rằng các kỹ sư, kế toán và nhân viên bán hàng đều có cách nói và cách cư xử riêng. Hiểu được văn hóa độc đáo của từng môi trường bạn đang tiếp xúc sẽ giúp bạn điều hướng những khác biệt và có sức ảnh hưởng hơn.

Để phát triển trí thông minh văn hóa làm việc của bạn, hãy phản ánh sự giao thoa giữa các văn hóa làm việc bạn đã trải qua, đặc biệt là “nền văn hóa” khiến bạn cảm thấy bất ổn nhất. Vấn đề là bạn phải đưa ra đánh giá phản hồi và suy nghĩ về những gì bạn có thể đã làm khác đi. Đôi khi nó đơn giản như việc nhận ra rằng lẽ ra bạn nên dừng lại và hỏi người kia “Phản ứng của bạn với những gì tôi vừa nói là gì?”, còn hơn cứ tiếp tục làm mà trong lòng cứ luôn bất an và lo lắng.

Với HR Insider, phát triển các kỹ năng tạo ảnh hưởng có thể giúp bạn phát triển doanh nghiệp, thúc đẩy sự thay đổi và trở thành hình mẫu cho nhóm đội của bạn. Nó đòi hỏi bạn phải thôi thúc nội lực bên trong, quản lý hình ảnh bên ngoài, đồng thời điều chỉnh chiến lược để phù hợp với bối cảnh và đối tượng cụ thể. Mặc dù tất cả đều cần phải được thực tế hóa, nhưng nỗ lực bỏ ra là xứng đáng. Làm cho tiếng nói của bạn được lắng nghe và tôn trọng, không chỉ trao quyền cho bản thân mà còn để truyền cảm hứng cho những người xung quanh bạn.