Copyright là gì? Giải đáp chi tiết về quyền tác giả

Copyright là thuật ngữ quá quen thuộc đối với những người hoạt động trong lĩnh vực sáng tạo như nhà văn, thiết kế, nhạc sĩ,… Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ chi tiết quyền tác giả, nhất là những người mới bắt đầu vào nghề. Copyright là gì và tại sao cần phải đăng ký bản quyền, hãy cùng VietnamWorks HR Insider tìm hiểu về vấn đề này trong bài viết dưới đây nhé!

Copyright là gì? 

Copyright (bản quyền) là hình thức bảo vệ pháp lý cho những tác phẩm sáng tạo. Nói cách khác, Copyright giống như quyền sở hữu trí tuệ với mục đích bảo vệ các tác phẩm gốc cùng quyền tác giả của tác phẩm. Copyright thường được áp dụng cho các tác phẩm như: Bài hát, phim, sách, phần mềm, tranh ảnh,…

Khi một tác phẩm được bảo vệ bản quyền, tác giả có quyền kiểm soát quá trình sao chép những tác phẩm gốc, biểu diễn hoặc sử dụng nó làm tiền đề cho một tác phẩm mới. Đặc biệt, tác giả có thể dùng hoặc kinh doanh tác phẩm để thu lợi nhuận cho mình.

Copyright là gì và được áp dụng với những trường hợp nào?

Khi đăng ký bản quyền cho tác phẩm thì thời hạn tối thiểu bảo vệ bản quyền là suốt cuộc đời của tác giả và 50 năm sau khi tác giả qua đời. Sau khi thời gian bảo hộ bản quyền kết thúc thì tác phẩm đó sẽ trở thành tài sản chung của công chúng.

Quyền tác giả bao gồm những quyền nào?

Căn cứ vào Điều 22 và 23 của Bộ Luật Dân sự 2005, Nghị định 100/NĐ-CP/2006 của Chính phủ và Luật sở hữu trí tuệ. Quyền tác giả bao gồm 2 quyền cơ bản sau đây:

“Quyền nhân thân:

• Đặt tên cho tác phẩm, không áp dụng với tác phẩm dịch từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác;

• Đứng tên thật hoặc bút danh trên tác phẩm, được xướng tên thật hoặc bút danh khi tác phẩm được công bố, sử dụng;

• Công bố tác phẩm hoặc cho phép người khác công bố tác phẩm;

• Bảo vệ toàn vẹn của tác phẩm, người khác không được sửa chữa, cắt xén hoặc xuyên tạc tác phẩm dưới bất kỳ hình thức nào, chỉ trừ trường hợp có thỏa thuận của tác giả; 

• Đối với tác phẩm là chương trình máy tính, tác giả và nhà đầu tư sản xuất có thể thỏa thuận về việc đặt tên và phát triển chương trình.

Quyền tài sản:

• Làm tác phẩm phái sinh.

• Biểu diễn tác phẩm trước công chúng do chủ sở hữu quyền tác giả thực hiện hoặc cho phép người khác thực hiện biểu diễn một cách trực tiếp để công chúng có thể tiếp cận tác phẩm. 

• Chủ sở hữu quyền tác giả có quyền thực hiện hoặc cho phép người khác thực hiện sao chép tác phẩm bằng nhiều phương tiện, hình thức khác nhau. 

• Phân phối bản gốc hoặc bản sao tác phẩm đến công chúng với mục đích bán, cho thuê hoặc chuyển nhượng. Đối với tác phẩm tạo hình và tác phẩm nhiếp ảnh thì quyền phân phối còn bao gồm trưng bày và triển lãm trước công chúng. 

• Truyền đạt tác phẩm đến công chúng bằng phương tiện hữu tuyến, vô tuyến, mạng thông tin điện tử hoặc bất kỳ phương tiện kỹ thuật nào khác nhằm mục đích giúp công chúng tiếp cận tác phẩm ở bất kỳ địa điểm và thời gian mà họ muốn xem. 

• Cho thuê bản gốc hoặc bản sao tác phẩm điện ảnh, chương trình máy tính có thời hạn”.

Copyright gồm những quyền nào?

Tại sao tác giả cần đăng ký bản quyền?

Đăng ký quyền tác giả là thủ tục không bắt buộc nhưng thực sự rất cần thiết. Bởi những lợi ích thiết thực của việc này mang lại cho tác giả là không hề nhỏ. Hiện nay, đứng trước thực trạng đạo nhái, “ăn cắp” bản quyền xảy ra liên tục, ngày càng có nhiều tác giả chú trọng hơn trong việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của mình.

Việc sở hữu quyền tác giả chính là sự chứng nhận cho nỗ lực và khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân, tổ chức trong lĩnh vực văn học, khoa học, nghệ thuật. Bên cạnh đó, điều này cũng góp phần thúc đẩy, khuyến khích tinh thần làm việc, tư duy sáng tạo và những lợi ích vật chất từ việc khai thác tác phẩm. Đồng thời, bù lại phần nào công sức, chất xám, thời gian mà tác giả đã bỏ ra để sáng tạo nên tác phẩm đó.

Đăng ký bản quyền giúp tác giả bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Trường hợp người khác muốn sử dụng tác phẩm thì phải có sự đồng ý của tác giả. Họ có thể phải trả phí để được sử dụng tác phẩm đó nếu tác giả yêu cầu.

Lợi ích của việc đăng ký bản quyền tác giả

Đặc biệt, việc đăng ký bản quyền sẽ giúp tác giả bảo vệ tác phẩm và quyền lợi của mình trước những hành vi sử dụng trái phép hoặc cạnh tranh thiếu lành mạnh. Cụ thể:

• Nếu xảy ra tranh chấp, tác giả sẽ chứng minh quyền sở hữu thông qua Giấy chứng nhận đăng ký bản quyền.
• Nếu tác phẩm không được đăng ký bản quyền thì người sở hữu phải tự thu thập và cung cấp đầy đủ tài liệu, chứng cứ để chứng minh được quyền hạn của mình đối với đứa con tinh thần đó. Trên thực tế, có rất nhiều trường hợp không thể chứng minh được quyền sở hữu một cách rõ ràng.

Thủ tục đăng ký bản quyền tác giả không quá phức tạp, chi phí hợp lý, phải chăng. Vậy nên, khi sáng tạo ra tác phẩm mới, tác giả nên nhanh chóng đăng ký quyền sở hữu để tác phẩm không bị người khác sử dụng trái phép.

Điều kiện nào để tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả?

Một tác phẩm muốn được pháp luật bảo hộ bản quyền thì chính tác giả và tác phẩm phải đáp ứng các điều kiện sau đây.

Về tác phẩm

Tác phẩm là kết quả của một quá trình hoạt động sáng tạo

Một tác phẩm được công chúng đón nhận và sống mãi với đời phải chứa những nội dung chất lượng, mang giá trị tinh thần cao. Hơn hết, tác phẩm đó phải do chính tác giả sáng tạo và không được sao chép từ người khác. Lúc này, bạn sẽ được Chính phủ và Luật sở hữu trí tuệ xem xét, đánh giá để cấp Copyright theo đúng quy định của pháp luật.

Tác phẩm phải được tác giả thể hiện ở một hình thức vật chất nhất định

Tác phẩm chỉ được bảo hộ Copyright khi thể hiện ở một hình thức vật chất nhất định. Bởi nếu các ý tưởng sáng tạo chỉ tồn tại trong tâm trí của bạn, chưa được thể hiện ra bên ngoài thì chắc chắn sẽ không có cơ sở nào đủ căn cứ để thừa nhận và bảo hộ.

Các tác phẩm trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học, văn học, nghệ thuật chỉ có ý nghĩa khi được công chúng đón nhận. Do đó, các tác phẩm cần được thể hiện ra bên ngoài thông qua một hình thức nhất định để mọi người có thể nhận biết.

Tham khảo ngay Portfolio là gì? Phân biệt Portfolio và CV

Điều kiện để tác phẩm được công nhận quyền sở hữu tác giả

Pháp luật Việt Nam hiện nay không giới hạn về hình thức thể hiện tác phẩm. Do đó, để được công nhận Copyright, tác phẩm nên được thể hiện thông qua các hình thức như sách, báo, trang điện tử hoặc các vật liệu khác.

Tác phẩm phải thuộc lĩnh vực khoa học, văn học và nghệ thuật

Tác phẩm muốn được cơ quan chức năng công nhận bản quyền phải thuộc các lĩnh vực khoa học, văn học và nghệ thuật. Các tác phẩm chứa nội dung chất lượng, tạo ra giá trị tinh thần cho xã hội sẽ được pháp luật và công chúng ghi nhận.

Về tác giả

Tác phẩm muốn đăng ký Copyright thì tác giả phải đáp ứng đủ các điều kiện sau đây:

• Tác giả phải là người sáng tạo ra tác phẩm đó, đồng thời là chủ sở hữu quyền tác giả.
• Tác giả có thể là một cá nhân hoặc tổ chức ở Việt Nam (nước ngoài) và có tác phẩm được công bố đầu tiên tại nước ta, chưa từng công bố ở bất kỳ quốc gia nào trước đó.
• Tác giả là các cá nhân, tổ chức ở Việt Nam hoặc nước ngoài có tác phẩm được công bố đồng thời tại nước ta trong vòng 30 ngày kể từ khi sản phẩm đó được công bố lần đầu tại nước khác.
• Tác giả là các cá nhân, tổ chức nước ngoài có tác phẩm được bảo hộ tại Việt Nam theo các điều ước quốc tế mà Việt Nam là quốc gia thành viên.

Mặt khác hãy tham khảo sử dụng Watermark là gì? Hướng dẫn chèn, xóa Watermark đơn giản

Những điều kiện mà tác giả phải đáp ứng được khi muốn đăng ký bản quyền sản phẩm

Trên đây là những thông tin giúp bạn hiểu rõ Copyright và những điều kiện để tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả. VietnamWorks HR Insider hy vọng bạn sẽ biết cách bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của mình, tránh hành vi vi phạm bản quyền để trục lợi cá nhân.

— HR Insider —
VietnamWorks – Website tuyển dụng trực tuyến số 1 Việt Nam