Chủ nghĩa khắc kỷ là gì? Cách áp dụng để nâng cao hiệu quả công việc

Trong thế giới đầy biến động hiện nay, việc duy trì sự bình tĩnh và hiệu quả trong công việc là một thách thức với nhiều người. Chủ nghĩa khắc kỷ là một triết lý cổ xưa cung cấp những bí quyết và nguyên tắc để đối mặt với khó khăn, áp lực một cách hiệu quả. Vậy, chủ nghĩa khắc kỷ là gì? Nó mang lại những lợi ích gì cho công việc của chúng ta? Cùng VietnamWorks HR Insider khám phá ngay.

Chủ nghĩa khắc kỷ là gì?

Chủ nghĩa khắc kỷ (stoicism) là một trường phái triết học ra đời ở Athens vào khoảng thế kỷ thứ 3 trước Công Nguyên. Mục tiêu của chủ nghĩa khắc kỷ là giúp con người phát triển tinh thần kiên cường và bình tĩnh hơn khi đối mặt với khó khăn và căng thẳng trong cuộc sống.

Chủ nghĩa khắc kỷ là gì?

Theo quan điểm của chủ nghĩa khắc kỷ, nguyên nhân dẫn đến sự đau khổ là do cách nhận thức và đánh giá vấn đề của chúng ta. “Khắc kỷ” không có nghĩa là khắt khe hay khổ hạnh. Ngược lại, triết lý này nhấn mạnh rằng để đạt được hạnh phúc, chúng ta cần phải sống hòa hợp với bản chất của chính mình và với thế giới xung quanh.

Nội dung của chủ nghĩa khắc kỷ

Chủ nghĩa khắc kỷ có thể được chia thành ba phạm trù chính:

• Những yếu tố nằm trong tầm kiểm soát: Đây bao gồm các hành động và suy nghĩ của chính bản thân.
• Những yếu tố nằm ngoài tầm kiểm soát: Đây là các yếu tố tự nhiên và hành động của người khác mà chúng ta không thể thay đổi.
• Những yếu tố có thể kiểm soát một phần: Đây là các tình huống liên quan đến sự tham gia của người khác, nơi chúng ta có thể tác động nhưng không hoàn toàn kiểm soát được.

Nội dung của chủ nghĩa khắc kỷ

Triết lý chủ yếu của chủ nghĩa khắc kỷ là không nên cố gắng kiểm soát những sự kiện hoặc hoàn cảnh ngoài khả năng của mình, mà nên tập trung vào việc kiểm soát phản ứng của chính mình đối với những tình huống đó. Theo triết lý này, sự bình yên nội tâm và sự kiên cường được xây dựng qua việc tập trung vào những gì có thể kiểm soát và phát triển những đức tính cần thiết để đối phó với thử thách.

Các nhà triết học nổi bật của chủ nghĩa khắc kỷ bao gồm:

• Hoàng đế La Mã Marcus Aurelius.
• Nhà cố vấn chính trị Lucius Annaeus Seneca the Younger.
• Epictetus – là một nô lệ đã trở thành triết gia nổi tiếng.

Những nguyên tắc cơ bản của chủ nghĩa khắc kỷ là gì?

Chủ nghĩa khắc kỷ (Stoicism) dựa trên nguyên lý cơ bản rằng chúng ta không thể kiểm soát mọi thứ ở thế giới bên ngoài. Tuy nhiên chúng ta có thể đạt được sự bình thản và hạnh phúc bằng cách tập trung vào những điều trong tầm kiểm soát của mình, chẳng hạn như suy nghĩ, niềm tin và hành động.

Trong tác phẩm The Enchiridion, Epictetus đã nêu rõ rằng những thứ nằm trong tầm kiểm soát của chúng ta là quan điểm, ý muốn và hành động và những thứ nằm ngoài kiểm soát là cơ thể, tài sản, danh tiếng.

Người theo chủ nghĩa khắc kỷ hướng tới việc rèn luyện khả năng kiểm soát cảm xúc, đặc biệt là tránh những cảm xúc tiêu cực như tức giận, ghen tị. Họ sống theo lý trí thay vì để cảm xúc chi phối, học cách đối mặt với khó khăn và bất định trong cuộc sống một cách điềm tĩnh.

Con đường dẫn đến hạnh phúc theo chủ nghĩa khắc kỷ được xây dựng trên một số nguyên tắc cốt lõi:

• Kỷ luật bản thân để không bị ảnh hưởng bởi sự ham muốn lạc thú hay nỗi sợ hãi, đau đớn.
• Nhận biết rõ điều gì trong tầm kiểm soát và điều gì không.
• Nhìn nhận mọi thứ một cách khách quan và chấp nhận chúng như bản chất vốn có.
• Biết ơn và trân trọng những gì mình đang có.

Những nguyên tắc này giúp người theo chủ nghĩa khắc kỷ sống một cuộc đời bình an và có ý nghĩa, dù trong những tình huống khó khăn nhất.

Tại sao chủ nghĩa khắc kỷ trở nên phổ biến hiện nay?

Trong bối cảnh đại dịch Covid-19 và suy thoái kinh tế toàn cầu, nhiều người chịu áp lực tinh thần và vật chất nghiêm trọng. Khái niệm “VUCA” đã xuất hiện, mô tả thế giới với bốn đặc điểm chính: biến động, không chắc chắn, phức tạp và mơ hồ. 

Chính trong môi trường đầy biến động này, chủ nghĩa khắc kỷ đã nổi lên như một triết lý có sức hút mạnh mẽ, nhờ hai lý do quan trọng sau:

• Thứ nhất, chủ nghĩa khắc kỷ dạy con người chịu trách nhiệm về cách họ nhìn nhận và phản ứng với tình huống thay vì đổ lỗi cho hoàn cảnh. Hạnh phúc phụ thuộc vào lựa chọn và phản ứng của chúng ta, không phải ngoại cảnh.
• Thứ hai, triết lý này giúp phân biệt giữa những gì ta có thể kiểm soát và những gì không. Bằng cách tập trung vào suy nghĩ, niềm tin và hành động, chúng ta phát triển sự kiên cường và mạnh mẽ, không bị lay động bởi những biến động bên ngoài.

Thay vì để những yếu tố bên ngoài chi phối, mỗi cá nhân theo chủ nghĩa khắc kỷ học cách tự điều hướng cuộc đời mình, hướng tới một cuộc sống tốt đẹp hơn dựa trên hạnh phúc nội tại và sức mạnh tự thân. Nhờ khả năng giúp con người đối mặt với những vấn đề cá nhân và xã hội hàng ngày, chủ nghĩa khắc kỷ đã trở thành một triết lý phù hợp và cần thiết trong thời kỳ đầy biến động như hiện nay.

Cách thực hành chủ nghĩa khắc kỷ trong cuộc sống hiện đại 

Chủ nghĩa khắc kỷ là một triết lý cổ xưa giúp chúng ta đối mặt với những thách thức của cuộc sống hiện đại bằng trí tuệ, sự bình tĩnh nội tâm và khả năng phục hồi. Dưới đây là những phương pháp mà bạn có thể áp dụng để thực hành lối sống này:

Chấp nhận sự thay đổi và những điều vô thường

Trong cuộc sống, thay đổi là điều không thể tránh khỏi và chủ nghĩa khắc kỷ dạy chúng ta chấp nhận điều đó một cách bình thản. Khi đối mặt với những biến động như mất việc hay chia tay một mối quan hệ, thay vì đau khổ thì hãy chấp nhận rằng mọi thứ đều có thể thay đổi.

Người theo chủ nghĩa khắc kỷ nhận ra rằng việc chống lại những thay đổi chỉ tạo thêm đau khổ. Chính vì thế hãy xem đó là cơ hội mới và coi sự thay đổi là một phần tự nhiên của cuộc sống.

Tập trung vào những gì bạn có khả năng kiểm soát

Chủ nghĩa khắc kỷ nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phân biệt giữa những thứ bạn có thể kiểm soát và những thứ bạn không thể. Thay vì tiêu tốn năng lượng vào việc lo lắng về các sự kiện bên ngoài, hãy tập trung vào cách bạn phản ứng với chúng. 

Hãy kiểm soát cảm xúc, hành động và suy nghĩ của chính mình để giảm căng thẳng và đạt được sự thanh thản. Việc nhận ra giới hạn của bản thân giúp bạn không bị cuốn vào những lo lắng không đáng có.

Suy tính trước các tình huống tiêu cực (Premeditation Malorum)

Một trong những bài tập thực hành quan trọng của chủ nghĩa khắc kỷ là tưởng tượng trước những điều xấu có thể xảy ra. Khi hình dung trước những thách thức, bạn sẽ có kế hoạch và tâm lý vững vàng để đối phó, đồng thời biết trân trọng những điều tốt đẹp trong cuộc sống.

Học cách quản lý thời gian một cách hiệu quả

Thời gian là tài sản quý giá nhất mà chúng ta có và người khắc kỷ hiểu rõ điều này. Đừng lãng phí thời gian vào những việc không quan trọng, hãy tập trung vào những việc quan trọng, giải quyết nhiệm vụ khó khăn nhất trước. Quản lý thời gian hiệu quả giúp bạn sống có ý nghĩa hơn và tránh hối tiếc về những cơ hội đã bỏ lỡ.

Tăng cường trí tuệ cảm xúc (EQ)

Trí tuệ cảm xúc là khả năng nhận thức và quản lý cảm xúc của chính mình cũng như của người khác. Những người theo chủ nghĩa khắc kỷ học cách kiềm chế cảm xúc, không để mình bị ảnh hưởng bởi các yếu tố bên ngoài. Điều này giúp họ giữ được sự bình tĩnh trong những tình huống căng thẳng và sự tập trung vào mục tiêu dài hạn.

Nuôi dưỡng lòng biết ơn

Lòng biết ơn là yếu tố quan trọng trong nguyên tắc chủ nghĩa khắc kỷ. Hãy thường xuyên dành thời gian để suy ngẫm về những điều tốt đẹp mà bạn đang có, từ những mối quan hệ đến những trải nghiệm trong cuộc sống. Nuôi dưỡng lòng biết ơn giúp bạn có cái nhìn tích cực và hài lòng hơn với cuộc sống. 

Yêu lấy cuộc đời số phận của mình (Amor Fati)

Amor Fati là một nguyên tắc quan trọng của chủ nghĩa khắc kỷ, khuyến khích chúng ta yêu thương và chấp nhận mọi khía cạnh của cuộc sống, bao gồm cả những khó khăn và thách thức. 

Thay vì phàn nàn hoặc chống đối số phận, người khắc kỷ tin rằng mỗi trải nghiệm, dù tích cực hay tiêu cực đều là một phần quan trọng của cuộc sống. Khi chấp nhận và yêu thương số phận của mình, bạn sẽ tìm thấy sự bình an và hạnh phúc trong hiện tại.

Giao tiếp với bản thân theo cách tích cực

Chủ nghĩa khắc kỷ dạy rằng việc tự đối thoại tích cực với bản thân là cách để vượt qua cảm giác cô đơn và giảm căng thẳng. Epictetus từng nói rằng: “Cô đơn không đồng nghĩa với cô độc”. Khi bạn học cách đối thoại với chính mình một cách tích cực, bạn có khả năng giải quyết các tình huống khó khăn mà không phụ thuộc vào người khác. 

Dùng sự hài hước để giảm căng thẳng

Hài hước không chỉ giúp bạn giải tỏa căng thẳng, nhìn nhận vấn đề một cách nhẹ nhàng hơn, mà còn giúp bạn duy trì tinh thần lạc quan trong những tình huống đầy thử thách. Tuy nhiên, sự hài hước nên được sử dụng khéo léo, tránh mỉa mai hoặc gây tổn thương cho người khác.

Khi bạn áp dụng những cách này vào cuộc sống hàng ngày, lâu dần chúng sẽ giúp bạn thay đổi cách nhìn nhận thế giới và mang lại sự bình an trong tâm hồn.

Tham khảo các kỹ năng cần thiết sau:

• Kỹ năng quản lý cảm xúc
• Kỹ năng giải quyết vấn đề là gì? 6 Kỹ năng giải quyết vấn đề cần có
• Kỹ năng chịu áp lực công việc
• Kỹ năng giao tiếp
• Kỹ năng xây dựng mối quan hệ
• Kỹ năng đặt mục tiêu

Lợi ích của chủ nghĩa khắc kỷ trong công việc

Thực hành thiền khắc kỷ

Thiền khắc kỷ là một phương pháp hữu ích để thực hành chủ nghĩa khắc kỷ. Đây là hình thức thiền tập trung vào việc suy ngẫm về các nguyên tắc khắc kỷ và phát triển tâm lý vững vàng. Bạn có thể dành vài phút mỗi ngày để thiền, tập trung vào việc chấp nhận những gì không thể thay đổi và điều chỉnh phản ứng của mình trước các tình huống khó khăn. Việc làm này giúp bạn tăng cường khả năng kiểm soát cảm xúc và duy trì sự bình yên nội tâm.

Cách áp dụng triết lý khắc kỷ vào công việc

Lợi ích của chủ nghĩa khắc kỷ trong công việc

Một số lợi ích nổi bật của chủ nghĩa khắc kỷ trong môi trường làm việc là:

Giữ bình tĩnh khi gặp vấn đề

Khi đối mặt với các thách thức và vấn đề trong công việc, việc giữ bình tĩnh rất quan trọng. Chủ nghĩa khắc kỷ dạy chúng ta phải có kỹ năng quản lý cảm xúc, không nên để nó chi phối, mà thay vào đó, hãy tập trung vào cách chúng ta phản ứng với tình huống. Điều này giúp chúng ta duy trì sự ổn định tinh thần và đưa ra quyết định sáng suốt hơn.

Giải quyết vấn đề theo lý trí

Chủ nghĩa khắc kỷ khuyến khích việc giải quyết vấn đề dựa trên lý trí thay vì cảm xúc. Khi đối diện với khó khăn, việc phân tích một cách khách quan và dựa vào lý luận giúp chúng ta tìm ra giải pháp hiệu quả hơn, tránh được những quyết định sai lầm do cảm xúc chi phối.

Khả năng vượt qua áp lực cao

Công việc thường xuyên khiến chúng ta đối mặt với áp lực lớn. Chủ nghĩa khắc kỷ giúp chúng ta phát triển kỹ năng chịu áp lực công việc, bằng cách tập trung vào những gì chúng ta có thể kiểm soát và chấp nhận buông bỏ những điều không thể thay đổi. Điều này giúp chúng ta duy trì sự bình tĩnh và đạt hiệu suất cao ngay cả trong tình huống căng thẳng.

Xây dựng mối quan hệ tốt hơn

Khi áp dụng chủ nghĩa khắc kỷ, chúng ta học được cách phản ứng bình tĩnh và lý trí trong các tình huống căng thẳng. Từ đó, cải thiện kỹ năng giao tiếp và kỹ năng xây dựng mối quan hệ tích cực với đồng nghiệp. Sự kiên nhẫn và tôn trọng quan điểm của người khác giúp tạo ra một môi trường làm việc hài hòa hơn.

Có mục tiêu rõ ràng

Chủ nghĩa khắc kỷ khuyến khích việc xác định, tập trung vào mục tiêu cá nhân và nghề nghiệp. Việc có kỹ năng đặt mục tiêu rõ ràng giúp chúng ta duy trì động lực và hướng đi trong công việc. Đồng thời, giúp chúng ta tập trung vào những gì quan trọng nhất thay vì bị phân tâm bởi những yếu tố không đáng kể.

Cân bằng công việc và cuộc sống

Chủ nghĩa khắc kỷ dạy cách quản lý thời gian, năng lượng một cách hiệu quả, giúp cân bằng giữa công việc và cuộc sống cá nhân. Bằng cách tập trung vào những gì có thể kiểm soát và chấp nhận những gì không thể thay đổi, chúng ta có thể tạo ra một lối sống cân bằng và khỏe mạnh hơn.

Thông qua bài viết này, VietnamWorks HR Insider mong rằng bạn đã có cái nhìn rõ hơn về chủ nghĩa khắc kỷ và hiểu được bản chất của triết lý stoicism. Rõ ràng, chủ nghĩa khắc kỷ cung cấp nhiều giá trị quý báu cho sự phát triển nghề nghiệp của bạn. Dù việc áp dụng stoicism không phải là điều dễ dàng, VietnamWorks HR Insider tin rằng với sự kiên nhẫn và luyện tập hàng ngày, bạn có thể tận dụng những lợi ích mà triết lý này mang lại. Cảm ơn bạn đã đọc, hẹn gặp lại trong những bài viết tiếp theo!

Xem thêm: Chủ nghĩa bi quan là gì? Lời khuyên giúp bạn trở nên tích cực hơn

— HR Insider —

VietnamWorks – Website tuyển dụng trực tuyến số 1 Việt Nam