BOM là gì? Ý nghĩa của BOM trong sản xuất và kinh doanh

Trong lĩnh vực sản xuất và kinh doanh, BOM là một thuật ngữ vô cùng quan trọng và được sử dụng phổ biến. Vậy BOM là gì và tại sao nó lại có ý nghĩa to lớn đối với các doanh nghiệp sản xuất? BOM hay danh sách định mức nguyên vật liệu, đóng vai trò như một bản kế hoạch chi tiết giúp doanh nghiệp quản lý toàn bộ quy trình sản xuất, từ việc chuẩn bị nguyên vật liệu cho đến giai đoạn hoàn thiện sản phẩm. Hãy cùng VietnamWorks HR Insider tìm hiểu sâu hơn về BOM trong bài viết này nhé!

Khái niệm BOM là gì?

BOM là gì? BOM – viết tắt của từ “Bill of Materials” hay còn gọi là “Danh sách vật liệu”, là một khái niệm không thể thiếu trong lĩnh vực quản lý sản xuất và kinh doanh. Đây là tài liệu chứa đựng thông tin chi tiết về tất cả các nguyên vật liệu, linh kiện và thành phần cần thiết để sản xuất ra một sản phẩm hoặc thành phẩm cuối cùng.

Khái niệm BOM là gì?

Không chỉ là danh sách vật liệu, BOM còn cung cấp các thông tin quan trọng khác như số lượng, thông số kỹ thuật và thậm chí cả quy trình lắp ráp hoặc gia công. Nhờ đó, doanh nghiệp có thể dễ dàng quản lý quy trình sản xuất, dự trù nguyên liệu, kiểm soát kho hàng và đảm bảo chất lượng sản phẩm được duy trì.

Hơn thế nữa, BOM còn đóng vai trò chiến lược trong việc tối ưu hóa quy trình sản xuất, quản lý nhân sự và tạo ra sự nhất quán cho sản phẩm. Trong bối cảnh hiện nay, khi quy trình sản xuất trở nên phức tạp và cạnh tranh ngày càng tăng, việc hiểu rõ BOM là yếu tố quan trọng giúp doanh nghiệp cải thiện hiệu quả hoạt động kinh doanh của mình.

Các loại BOM phổ biến trong doanh nghiệp

Để đáp ứng các yêu cầu đa dạng của nhà sản xuất, danh sách định mức nguyên vật liệu (BOM) được phân thành nhiều loại khác nhau. Dưới đây là những loại BOM cơ bản:

mBOM (Manufacturing BOM)

mBOM hay còn gọi là BOM sản xuất, được sử dụng để liệt kê toàn bộ thông tin về các bộ phận và công đoạn lắp ráp nhằm tạo ra một sản phẩm hoàn chỉnh. mBOM giúp xây dựng mối quan hệ chi tiết giữa các thành phần, bao gồm cả những bộ phận cần xử lý trước khi được đưa vào lắp ráp.

mBOM yêu cầu tính chính xác cao trong các đơn đặt hàng để đảm bảo việc mua sắm và duy trì lịch trình sản xuất tối ưu. Đây là loại BOM phổ biến trong các doanh nghiệp sản xuất, thường kết hợp với hệ thống ERP, MRP và MES.

eBOM (Engineering BOM)

Khác với mBOM, eBOM tập trung vào các vật liệu và thành phần liên quan đến thiết kế sản phẩm. eBOM được phát triển trong giai đoạn thiết kế, thông qua các công cụ như thiết kế hỗ trợ bằng máy tính và tự động hóa thiết kế điện tử. Một sản phẩm hoàn chỉnh có thể bao gồm nhiều eBOM, giúp thống kê các thành phần, bộ phận và lắp ráp theo thiết kế kỹ thuật.

Các loại BOM phổ biến trong doanh nghiệp

Production BOM

Production BOM hay BOM sản phẩm, là nền tảng cho các đơn đặt hàng sản xuất. Loại BOM này liệt kê các thành phần và lắp ráp để tạo nên sản phẩm hoàn chỉnh, bao gồm các thông tin về giá cả, số lượng và đơn vị đo lường.

Trong quá trình sản xuất, các nguyên liệu thô sẽ được phân bổ một cách hợp lý để tạo thành sản phẩm cuối cùng. Hệ thống tự động sẽ xử lý các yêu cầu về nguyên liệu, chi phí và tính khả dụng để hỗ trợ quá trình đặt hàng.

Single-Level BOM

Single-Level BOM hay BOM đơn cấp, được sử dụng cho các sản phẩm có cấu trúc đơn giản, không có nhiều thành phần nhỏ. Loại BOM này liệt kê các bộ phận theo thứ tự và chỉ có một cấp độ con trong các thành phần, vật liệu và lắp ráp.

Multi-Level BOM

Multi-Level BOM khác với Single-Level BOM, thường được sử dụng cho các sản phẩm phức tạp hơn và bao gồm nhiều cấp độ lắp ráp. Trong tài liệu này, mỗi thành phần hoặc nguyên liệu thô được liên kết với sản phẩm gốc, ngoại trừ các vật phẩm ở cấp cao nhất.

Khám phá thêm những bài viết đặc sắc khác cùng VietnamWorks như: “ngành logistics là gì”, “sale logistics là gì” và một số mẹo vặt cuộc sống mà bạn có thể chưa biết.

Tại sao BOM lại có vai trò quan trọng đối với doanh nghiệp sản xuất?

BOM là gì mà lại đóng vai trò quan trọng trong sản xuất của doanh nghiệp? Cụ thể:

BOM là công cụ giúp doanh nghiệp quản lý định mức nguyên vật liệu một cách toàn diện

BOM sẽ liệt kê đầy đủ các nguyên liệu thô, số lượng cần thiết, cũng như những quy trình quan trọng trong việc sản xuất. Điều này khiến BOM trở thành một công cụ sản xuất quan trọng, hoạt động như “hướng dẫn sản xuất” chính thức của doanh nghiệp.

Giúp tối ưu hóa chi phí liên quan đến sản xuất

Bằng việc cung cấp danh sách chi tiết tất cả các nguyên vật liệu, số lượng và giá thành hiện tại, BOM giúp nhà sản xuất nắm được thông tin chi phí sản xuất theo thời gian thực, phù hợp với giá thị trường. Điều này giúp doanh nghiệp dễ dàng tính toán lợi nhuận dự kiến và xây dựng chiến lược giá cả hợp lý cho sản phẩm.

Quản lý tồn kho hiệu quả, giảm thiểu lãng phí nguyên vật liệu

Một trong những lợi ích nổi bật của BOM là khả năng giúp doanh nghiệp giảm thiểu lãng phí, đặc biệt là lãng phí do hàng tồn kho dư thừa. BOM hỗ trợ nhà máy biết chính xác nguyên liệu cần thiết và sử dụng hiệu quả các bộ phận. Từ đó, giúp hạn chế tình trạng tồn kho không cần thiết. Hơn nữa, doanh nghiệp sẽ nắm rõ số lượng chính xác, giảm rủi ro phát sinh từ việc kiểm tra các sản phẩm lắp ráp không đúng tiêu chuẩn hoặc không thể sử dụng.

BOM giúp quản lý tồn kho hiệu quả, giảm thiểu lãng phí nguyên vật liệu

Tạo ra các tiêu chuẩn sản xuất nhất quán

Mỗi sản phẩm thường phải trải qua nhiều giai đoạn, từ ý tưởng ban đầu cho đến khi hoàn thiện đơn hàng cuối cùng. BOM giúp doanh nghiệp mô tả quy trình này cho nhà máy, bao gồm các nguyên liệu cần dùng, các yếu tố cần chú trọng trong sản xuất và cách thức kiểm soát chất lượng. Sau khi BOM được thiết lập, nó có thể trở thành một phần của quy trình sản xuất tiêu chuẩn, nhằm đảm bảo chất lượng và sự đồng nhất trong từng lô hàng.

Đảm bảo sự đồng bộ trong toàn bộ chuỗi cung ứng

Về cốt lõi, BOM là công cụ giúp các bộ phận khác nhau của doanh nghiệp phối hợp làm việc một cách đồng bộ. Để xây dựng một BOM chính xác, doanh nghiệp cần có sự phối hợp từ nhiều phòng ban như thiết kế, mua sắm, sản xuất và bán hàng. Trong suốt quá trình phát triển sản phẩm, các phòng ban này sẽ sử dụng BOM làm tài liệu tham khảo, giúp đảm bảo sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà thiết kế, nhân viên bán hàng, nhà sản xuất và các nhà cung cấp.

Tìm hiểu thêm Nhân viên quản lý sản xuất là gì? Mức lương và kỹ năng cần có

Cách tạo danh sách định mức nguyên vật liệu (BOM) trong sản xuất

Vậy, những yếu tố cơ bản để tạo nên BOM là gì? Và làm thế nào để xây dựng một BOM hiệu quả trong sản xuất? Cùng chúng tôi tìm hiểu trong phần tiếp theo nhé!

BOM trong quy trình sản xuất bao gồm những yếu tố nào?

Một danh sách định mức nguyên vật liệu (BOM) trong sản xuất thường gồm các yếu tố cơ bản sau:

• Cấp độ BOM (BOM Level): BOM có thể bao gồm nhiều cấp độ khác nhau, mỗi cấp độ biểu thị cho một tổ hợp chính hoặc phụ. Mỗi cấu trúc BOM được chia theo cấp độ để người dùng dễ dàng điều hướng và theo dõi quy trình lắp ráp.
• Tham chiếu (Reference): Mỗi bộ phận hoặc cụm bộ phận được gán một mã tham chiếu (định danh) để dễ nhận diện. Mã này thường là sự kết hợp giữa chữ cái và số, ví dụ như các điện trở có thể được gọi là R1, R2, R3,…
• Số lượng (Part Number): Số lượng của từng thành phần và các công đoạn lắp ráp riêng lẻ được đánh số để dễ dàng tra cứu.
• Đơn vị đo lường (Unit of Measure): Đơn vị đo của từng thành phần, chẳng hạn như inch, feet, kg hoặc ounce.
• Mô tả (Description): Cung cấp thông tin chi tiết về các bộ phận như kích thước, điện áp, màu sắc và thông số kỹ thuật khác để giúp phân biệt giữa các bộ phận có sự tương đồng, giúp xác định chính xác các bộ phận cụ thể. Thông thường, phần mô tả này có thể kèm theo hình ảnh.
• Giai đoạn (Phase): Xác định vị trí của các bộ phận trong vòng đời của chúng, bao gồm giai đoạn sản xuất, thử nghiệm hoặc thiết kế. Điều này hỗ trợ doanh nghiệp theo dõi tiến độ lắp ráp và xây dựng mốc thời gian cụ thể cho dự án.
• Loại mua sắm (Procurement Type): Cho biết cách thức các bộ phận được mua hoặc sản xuất, chẳng hạn như sản xuất hàng loạt hay theo yêu cầu, giúp cải thiện hiệu quả hoạt động mua sắm và sản xuất.
• Tên nhà sản xuất (Manufacturer Name): Tên nhà sản xuất linh kiện cần được liệt kê để người sử dụng BOM dễ dàng tìm kiếm các linh kiện phù hợp.
• Chỉ số tham chiếu (Reference Indicators): Đối với những sản phẩm chứa các cụm mạch in (PCBA), các chỉ số tham chiếu sẽ nêu rõ vị trí của bộ phận trên bảng mạch, giúp tiết kiệm thời gian và giảm thiểu sai sót.
• Nhận xét và ghi chú (Note): Mặc dù không phải là yếu tố bắt buộc, nhưng việc thêm nhận xét hoặc ghi chú có thể cải thiện đáng kể hiệu quả của dự án, đặc biệt là khi có những thay đổi hoặc vấn đề phát sinh.

Cách tạo danh sách định mức nguyên vật liệu (BOM) trong sản xuất

Các bước cơ bản để xây dựng một BOM hiệu quả trong sản xuất

Sau khi thu thập đầy đủ thông tin, bạn có thể bắt đầu tạo danh sách BOM. Quy trình này khá đơn giản, nhưng việc tìm kiếm thông tin có thể đòi hỏi sự tỉ mỉ. Dưới đây là các bước cơ bản để tạo BOM:

• Tạo tài liệu: Mở Excel và tạo một bảng tính mới. Đặt tên cho tệp và nhập thông tin dự án cùng các thông tin nhận dạng quan trọng khác ở phần đầu trang.
• Sắp xếp tài liệu: Thiết lập quyền truy cập, theo dõi thay đổi và tạo các cấp độ cần thiết. Bạn có thể cần bổ sung thêm thông tin liên quan và điều chỉnh chúng sau.
• Điền vào các cột: Nhập tên các danh mục vào đầu các cột, chẳng hạn như tên mặt hàng, số lượng, mã số bộ phận,…
• Điền vào các hàng: Điền thông tin vào các hàng, mỗi thành phần sẽ được nhập vào một hàng riêng. Đảm bảo thông tin chính xác và luôn được cập nhật thường xuyên.
• Cập nhật khi cần: Khi cần, hãy cập nhật thông tin trong BOM kịp thời và chính xác. Lưu tệp thường xuyên và ghi lại các thay đổi để dễ dàng truy xuất.

BOM là gì? BOM là công cụ không thể thiếu trong hoạt động sản xuất và quản lý của doanh nghiệp. Từ việc tối ưu hóa chi phí, quản lý tồn kho, đến việc đồng bộ hóa chuỗi cung ứng, BOM mang lại nhiều lợi ích thiết thực. Doanh nghiệp có thể sử dụng BOM để đảm bảo quy trình sản xuất diễn ra suôn sẻ và hiệu quả, từ đó gia tăng lợi nhuận và phát triển bền vững. Cảm ơn bạn đã theo dõi bài viết của VietnamWorks HR Insider, hy vọng với những thông tin trên, chúng tôi đã giải đáp được những thắc mắc mà bạn đang tìm câu trả lời.

Tham gia nộp hồ sơ tại VietnamWorks đối với các vị trí tiềm năng sau:

• Graphic designer tuyển dụng
• Tuyển dụng kế toán tại hà nội
• Tuyển dụng nhân viên kế toán
• Tuyển dụng kiểm soát nội bộ
• Việc làm trong lĩnh vực vận tải hoặc logictics
• Tuyển dụng marketing tphcm

— HR Insider —

VietnamWorks – Website tuyển dụng trực tuyến số 1 Việt Nam